بخت، اتفاق و علیت عرضی در دیدگاه ارسطو
نویسندگان
چکیده مقاله:
بخت، خود علت فاعلی است اما گویی به طریقی علتی غایی دارد. ارتباط تفسیر بخت و قلمرو عاملیت و تقابل رویدادهای سودمندی که غایت آنها غایب و نامعلوم است با رویدادهای سودمندی که در آنها غایت حاضر و معلوم است، ابزار ورود به تحلیل بخت در قلمرو عمل خواهند بود. ارسطو اتفاق را نحوه وقوع رویدادهایی میداند که غایتی خاص دارند و تحقق این غایت به سبب طبیعت یا در پی فکر نبوده است. او در متافیزیک نیز به این اشاره دارد که همچنانکه موجود را بالذات یا بالعرض مینامند ، علت نیز همین سان است. از آن جا که مولفه اصلی بخت، بی ربطی غایت با نتیجه است، لذا بخت علت بالعرض است برای واقعهای که علی القاعده از روی انتخاب مبتنی بر فکر و برای مقصودی روی میدهد. استدلال ارسطو بر تقدم علیت بالذات غایی و متعاقبا عدم امکان علیت اتفاقی بالعرض مستقل از آن، هسته اصلی روایت وی از بخت را تشکیل میدهد. بررسی رابطه بخت و فراوانی وقوع یک رویداد، تردیدهای بسیاری در هم مصداقی ندرت وقوع رویداد با اتفاقی بودن آن، میافکند. بنابراین برای تحلیل بخت، فهم نسبت میان تحلیل بر مبنای طبقهبندی سهگانه ارسطو از رویدادها به صورت ضروری یا دائمی، اکثری و اتفاقی (تحلیل فراوانی) و تحلیل بر اساس تحقق علیت غایی با التفات به تضاد میان علیت ذاتی و عرضی، لازم است.
منابع مشابه
علیت از دیدگاه ارسطو و ابن سینا
علیت یکی از اصول اساسی در نظام فکری ارسطو است که به موجب آن هرگونه تغییر، حرکت و شناخت امکان پذیر می شود. او اگرچه به طور مستقل به توضیح این اصل و احکام آن نمی پردارزد، اما در قالب علل اربعه که در تحقق شیء(صورت) در خارج دخیلند و یا اصول اولیه اشیاء، از این اصل استفاده می کند و علل را اموری می داند که مسوول هرگونه وضعیتی در شیء هستند، خواه این وضعیت مربوط به تحقق شیء در خارج باشد و یا مربوط به ش...
15 صفحه اولاثبات علیت در خارج از دیدگاه ارسطو و ابن سینا
در فلسفه ارسطو هیچگاه به رابطه علی پرداخته نمیشود و همیشه علت است که مد نظر میباشد و او را به سمت اثبات و تبیین نحوه وجود خارجی آن سوق میدهد؛ آنچه در خارج است و مفهوم آن از سنخ معقولات اولی علت است، نه علیت. بنابراین علیت در زمره هیچ یک از مقولات جوهری و عرضی قرار نمیگیرد، پس در خارج موجود نیست. ارسطو بر همین اساس میکوشد در فلسفه خویش وجود علل در خارج را ثابت کند. از نگاه ابنسینا علیت راب...
متن کاملتبیین جایگاه وجود شناختی و معرفت شناختی علیت از دیدگاه ارسطو و ابن سینا
با بررسی آثار ارسطو و ابن سینا به خوبی در می یابیم که علل در نظام فلسفی آنها نقش مهمی در ایجاد و تحقق اشیاء در خارج و شناخت آن ها دارند و به عبارت دیگر جایگاه وجود شناختی و معرفت شناختی علل از اهمیت به سزایی برخورداراست. اگرچه از نظر ارسطو علیت ایجادی به معنای وجودبخشی، معنا و مفهومی ندارد و علت فاعلی تنها خارج کننده شیء از حالت بالقوگی به حالت بالفعلی است، اما بدون علل نمی توان هیچ گونه پیدایش...
متن کاملتحلیل معنایی علیت در فلسفه ارسطو و ابن سینا
ارسطو برای نخستین بار در تاریخ فلسفه، نظریه علل اربعه را مطرح کرد و از آن برای بررسی ساختار رویدادهای طبیعت و توجیه تغییرات عالم بهره گرفت. علل در فلسفه ارسطو هم باعث تحقق شیء در خارج میشوند و هم سبب شناخت آن. ابن سینا با استفاده از منابع فکری متعدد، از نوافلاطونی گرفته تا اندیشه های دینی در اسلام، علیت را به گونه ای دیگر تفسیر کرد و توانست با آن نظام خلقت را تبیین فلسفی نماید. علیت در نظام ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
عنوان ژورنال
دوره 16 شماره 36
صفحات 237- 262
تاریخ انتشار 2020-01-21
با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023